Το 1999, λίγα μέτρα πιο πέρα από τη Φοντάνα ντι Τρέβι, κατά την διάρκεια εργασιών για την κατασκευή ενός νέου υπόγειου κινηματογράφου, ήλθαν στο φως νέα αρχαιολογικά ευρήματα. Η έρευνα και οι ανασκαφές  που διεξάχθηκαν από το Αρχαιολογική Εφορεία της Ρώμης έλαβαν χώρα μεταξύ 1999 και 2001 και οι εργασίες χρηματοδοτήθηκαν εξ ολοκλήρου από την εταιρεία που διαχειρίζεται τον κινηματογράφο.

Οι ανασκαφές, που εκτείνονται σε μια συνολική έκταση 350 τ.μ. και μέγιστο βάθος 12 μ, έφεραν στο φως ένα κτιριακό συγκρότημα της αυτοκρατορικής περιόδου και ειδικά της εποχής του Νέρωνα, αμέσως μετά την Μεγάλη Πυρκαγιά της Ρώμης του 64 μ.Χ. Πρόκειται για την μοναδική μαρτυρία αυτής της περιόδου στην περιοχή της Φοντάνα ντι Τρέβι.

Αν και οι ιστορικοί τείνουν να πιστέψουν πως ο Νέρωνας δεν ευθύνονταν για την Μεγάλη Πυρκαγιά, εν τούτοις αυτός επωφελήθηκε από αυτήν, κατασκευάζοντας στην καμμένη περιοχή τη μεγαλοπρεπή τεράστια Χρυσή Οικία (Domus Aurea). Για τον κόσμο που είχε χάσει τα σπίτια του, διέταξε την κατασκευή νέων κατοικιών πιο μακρυά, σε έναν χώρο που μέχρι τότε δεν κατοικούνταν. Θα την προσδιορίσουμε λίγο παραπέρα από την piazza Venezia μέχρι την piazza del Popolo.

Γενική άποψη του χώρου.
Κάτω ρωμαϊκές κατασκευές, πάνω μεσαιωνικές.

Δεξιά η σκάλα που οδηγούσε στον δεύτερο όροφο της ρωμαϊκής insula, αριστερά ένα μεσαιωνικό πηγάδι.

Οι δύο συγκοινωνούντες χώροι που αποτελούν την δεξαμενή νερού.

Το cavedium, η εσωτερική αυλή της ρωμαϊκής οικίας.

Βρισκόμαστε περίπου 12 μέτρα κάτω από την σημερινή επιφάνεια του εδάφους, εκεί που άλλοτε περνούσε ο ρωμαϊκός δρόμος vicus Caprarius.

Ένα κτίριο, ύψους περίπου 8 μέτρων, ήταν αρχικά μια insula, δηλαδή μια ρωμαϊκή πολυκατοικία, προορισμένη στην εντατική κατοίκιση. Κατά τον τέταρτο αιώνα μετατράπηκε σε Domus, μια πολυτελή οικία, και ως εκ τούτου παρουσίαζε μια πλούσια διακόσμηση που υπογράμμιζε την υψηλή κοινωνική θέση του ιδιοκτήτη. Αξιόλογα εκθέματα που βρίσκονται στο Antiquarium (αρχαιολογική συλλογή) του χώρου, σχετίζονται με αυτή την περίοδο.

Το δεύτερο κτίριο ήταν αρχικά χωρισμένο σε δύο ορόφους, με συνολικό ύψος περίπου 11 μέτρων. Αρχικά πρέπει να είχε κάποια δημόσια λειτουργία. Από την εποχή του Αδριανού το σύμπλεγμα υποβλήθηκε σε βαθύ μετασχηματισμό: Οι δύο χώροι πλησίον του Vicus Caprarius μετατράπηκαν σε συγκοινωνούντες χώρους μιας ενιαίας μεγάλης δεξαμενής διανομής νερού (castellum aquae), χωρητικότητας περίπου 150.000 λίτρων, που εκμεταλλεύονταν την εγγύτητα με το υδραγωγείο του Acqua Vergine, το οποίο υδροδοτεί την fontana di Trevi.

Μεταγενέστερα οι ρωμαϊκές κατασκευές επικαλύφτηκαν από έναν μεσαιωνικό οικισμό, τα ερείπια του οποίου διακρίνονται στο ανώτερο επίπεδο. Είναι σχεδόν βέβαιο πως  χρονολογούνται στον 12° και 13° αιώνα.

Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται λίγα μέτρα από την fontana di Trevi, στο Vicolo del Puttarello, 25, είσοδος γύρω στα 5€

* *

Θα συνεχίσουμε προς τη fontana di Trevi και θα την περάσουμε, με κατεύθυνση την via di Nazareno. Εδώ θα συναντήσουμε τα μοναδικά ίχνη εντός της πόλης του υδραγωγείου Acqua Vergine (έξω από την πόλη διατηρούνται κάποια τμήματα). Από την μια πλευρά του δρόμου (εικ. 1) θα δούμε μια πόρτα του 15ου αι. κλεισμένη με έναν παλιό σύρτη. Οδηγεί κάτω από την επιφάνεια της γης και χρησίμευε για την πρόσβαση στο υδραγωγείο. Πάνω από την πόρτα διακρίνεται το οικόσημο του Σίξτου Δ’, με σήμα την δρυ, σαν ανάμνηση των εργασιών που έγιναν τότε.

Από την άλλη πλευρά (εικ. 2) διακρίνεται ένα τμήμα του υδραγωγείου με 3 καμάρες και μια αναμνηστική επιγραφή του 46 μ.Χ. για τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν επί αυτοκράτορα Κλαύδιου. Αξίζει να σημειωθεί πως το ανώτερο τμήμα, εκεί που έτρεχε το νερό, κάποτε μεταβλήθηκε σε…πλακόστρωτο δρόμο.

εικ. 1

εικ. 2