Με τον όρο «ρωμαϊκές οικίες του Καίλιου Λόφου» εννοούμε τα ερείπια ενός ρωμαϊκού οικιστικού συγκροτήματος που βρίσκεται κάτω από τη Βασιλική των Αγίων Ιωάννη και Παύλου.
Ανακαλύφθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα, σκάβοντας πέρα από το μικρό κελί που αποτελούσε το martyrium των δύο μαρτύρων στους οποίους είναι αφιερωμένη η βασιλική.

Clivus Scauri. Στα αριστερά βρίσκεται η είσοδος του μουσειακού χώρου.

Περιγραφή

Η είσοδος βρίσκεται πάνω στο Clivus Scauri, έναν ρωμαϊκό δρόμο που διατηρήθηκε μέχρι σήμερα στο όνομα και την όψη και που οδηγεί στην κορυφή του λόφου. Ο μουσειακός χώρος αναπτύσσεται κάτω από τη χριστιανική βασιλική.
Μπαίνοντας στο εσωτερικό, τριγυρίζοντας στα άλλοτε δωμάτια των σπιτιών, στα άλλοτε μαγαζιά, στις αυλές ή στους πλακόστρωτους δρόμους που χώριζαν τις οικίες, είναι αδύνατο να μη τα φανταστούμε πώς ήταν κάποτε, γεμάτα ζωή, ασχολίες, κίνηση.

Ο κύριος πυρήνας αποτελείται από ένα διώροφο σπίτι (domus) που χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ. με ένα ιδιωτικό λουτρό (balneum) στον κάτω όροφο και από μια insula, μια τυπική «πολυκατοικία» της εποχής με μια στοά και μαγαζιά (tabernas) στο επίπεδο του δρόμου και διαμερίσματα στους ανώτερους ορόφους που χρονολογείται στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ.
Τα διάφορα διαμερίσματα ενώθηκαν κατά τη διάρκεια του 3ου αιώνα μ.Χ. από ένα μοναδικό ιδιοκτήτη, ο οποίος τα μεταμόρφωσε σε ένα κομψό και μεγάλο σπίτι, με δωμάτια διακοσμημένα με πολύτιμες τοιχογραφίες.
Η εξαιρετική αρχαιολογική διαστρωμάτωση και η άριστη κατάσταση διατήρησης των δομών είναι ήδη ορατές από το εξωτερικό, αφού ο σημερινός περιμετρικός τοίχος της παλαιοχριστιανικής εκκλησίας έχει ενσωματώσει την πρόσοψη της αρχαίας insula, από την οποία μπορούμε να αναγνωρίσουμε την τοξωτή στοά κατά μήκος του σημερινού δρόμου και τα παράθυρα των δύο από τους πάνω ορόφους.

Σχέδιο του αρχαιολογικού χώρου

Επίσκεψη

Ας κάνουμε λοιπόν μια σύντομη φωτογραφική περιήγηση στους σημαντικότερους χώρους.

Αίθουσα των ψεύτικων μαρμάρων: Πρώην ρωμαϊκό εργαστήρι, ονομάζεται έτσι λόγω της παρουσίας μιας έντονης διακόσμησης σε μίμηση μαρμάρινης επικάλυψης που χρονολογείται στον 4ο αιώνα μ.Χ. Η συχνή παρουσία βωμών και χριστιανικών επιγραφών σε όλο τον αρχαιολογικό χώρο μαρτυρούν τις παπικές παρεμβάσεις στα τέλη του 19ου αιώνα.

Αίθουσα των Γκένιι: Άλλοτε αποθήκη που μεταβλήθηκε σε αίθουσα εκπροσώπησης. Κάποτε ήταν επενδυμένη με μάρμαρο, σήμερα σώζονται δύο σειρές τοιχογραφιών. Στη πάνω σειρά διακρίνονται σκηνές τρύγου, στην χαμηλότερη μορφές νεαρών γυμνών και φτερωτών θεοτήτων (geni) με πλούσιες γιρλάντες γεμάτες φρούτα και λουλούδια της θερινής περιόδου. Διακρίνεται επίσης μια πλούσια και λεπτομερής παρουσία πολλών ειδών πτηνών.

Αίθουσα της προσευχομένης: Παίρνει το όνομα από μια γυναικεία μορφή που απεικονίζεται στις τοιχογραφίες του 4ου αιώνα. Είναι μια από τις πιο διακοσμημένες αίθουσες του χώρου. Η οροφή είναι ακόμα αντικείμενο μελέτης, καθώς είναι πιθανόν οι τοιχογραφίες να περιέχουν μια πρώιμη χριστιανική θεματολογία.


Το σοκάκι: Ένα στενό λιθόστρωτο σοκάκι χωρίζει το domus από την insula. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται ο τόπος του μαρτυρίου των δύο αδελφών μαρτύρων Ιωάννη και Παύλου, στους οποίους είναι αφιερωμένη η βασιλική που στέκει από πάνω.

Κελάρι: Πρόκειται για ένα χώρο που προέρχεται από μια αίθουσα με κομψές διακοσμήσεις του 2ου αιώνα μ.Χ. που μεταμορφώθηκε σε κελάρι, χρήση που κράτησε μέχρι ίσως τον έβδομο αιώνα όπως υποδεικνύεται από τη χρονολόγηση των αμφορέων που βρέθηκαν εδώ.

Confessio: Στα μέσα του 4ου αι. μ.Χ., δημιουργήθηκε μια confessio, ένας μικρός τόπος λατρείας που σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με το μαρτύριο και την ταφή των μαρτύρων Ιωάννη και Παύλου.

Nυμφαίο της Προσερπίνας: Αρχικά ήταν μια υπαίθρια αυλή που χώριζε τα εμπορικά καταστήματα από τις ιδιωτικές κατοικίες. Με επακόλουθες παρεμβάσεις μεταμορφώθηκε σε ένα κομψό νυμφαίο. Η κόκκινη τετραγωνική κατασκευή μπορεί να αναγνωριστεί ως πηγάδι. Η μεγάλη τοιχογραφία του δεύτερου μισού του 3ου αιώνα μ.Χ., η οποία κοσμούσε τις τρεις πλευρές του Νυμφαίου, αναπαριστά μια μυθολογική σκηνή σε θαλάσσιο περιβάλλον, με μικρούς Έρωτες που ασχολούνται με αλιευτικές δραστηριότητες και με μια γυναικεία μορφή στο κέντρο που απεικονίζει ή την Αφροδίτη ή την Προσερπίνα (αντίστοιχη θεότητα της Περσεφόνης). Αξιόλογο είναι επίσης και το ψηφιδωτό δάπεδο.

Αntiquarium: Μια αίθουσα όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα ρωμαϊκά και μεσαιωνικά ευρήματα των ανασκαφών του 19ου και 20ου αιώνα.

H είσοδος κοστίζει 8€ (τιμή 2018).

Οι ρωμαϊκές οικίες του Καίλιου Λόφου βρίσκονται εδώ.