Το Κάστρο του Αγίου Αγγέλου είναι ένα από πιο γνωστά αξιοθέατα της Ρώμης, με εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο. Στο εσωτερικό του υπάρχουν σημεία που τραβούν αμέσως τη προσοχή ενώ άλλα, αν και σημαντικά για την ιστορία του μνημείου, περνούν σχεδόν απαρατήρητα. Κλειδί για την κατανόηση του μνημείου είναι η χρήση του: αρχικά μαυσωλείο του Αδριανού και μετέπειτα παπικό φρούριο.

Εδώ θα προσπαθήσουμε να συγκεντρώσουμε ό,τι αξίζει να δει κανείς στο Κάστρο, κάνοντας μια σύντομη περιγραφή. Θα ξεκινήσουμε από το εξωτερικό, θεωρώντας δεδομένο πως έχουμε ήδη περιηγηθεί την ομώνυμη γέφυρα.

Αν παρατηρήσουμε το κάστρο από τη μέση της γέφυρας, θα διακρίνουμε ένα κεντρικό κυλινδρικό τμήμα που προβάλει μέσα από ένα «κουτί» και που αποτελείται από τα τείχη. Τα τείχη είναι μεσαιωνικά, ενώ ο κύλινδρος είναι το αυθεντικό ρωμαϊκό μαυσωλείο, τουλάχιστον μέχρι κάποιο ύψος.

Μπαίνοντας στο εσωτερικό από την είσοδο του φρουρίου θα δούμε χαμηλά την αρχική ρωμαϊκή είσοδο του μαυσωλείου. Αναλόγως την εποχή, η είσοδος στο εσωτερικό γίνεται από εκεί ή από τα πλάγια, πέρα από την έκδοση εισιτηρίων. Αυτή θα είναι και η σειρά που θα ακολουθήσει η περιήγηση.

Η αρχική ρωμαϊκή είσοδος προς το εσωτερικό. Στην κόγχη υπήρχε ένα κολοσιαίο άγαλμα του Αδριανού πλαισιωμένο με αγάλματα παγωνιών, Σήμερα βρίσκονται όλα στα Μουσεία του Βατικανού.

Θα κατευθυνθούμε προς την έκδοση εισιτηρίων, στο χώρο ανάμεσα από το κυλινδρικό σώμα και τα τείχη. Αν σηκώσουμε τα μάτια ψηλά θα δούμε την διαφορά στην τοιχοποιία: αρχικά ακανόνιστες πέτρες της ρωμαϊκής δομής που κάποτε ήταν επενδυμένες με μάρμαρο και πιο ψηλά το μεταγενέστερο τμήμα που προστέθηκε αργότερα. Η διαφορά είναι ολοφάνερη.

Η διαφορά στην τοιχοποιία

Λίγα μέτρα παραπέρα θα παρατηρήσουμε μια σειρά μαρμάρινων κολοσσιαίων κεφαλών του 2ου αιώνα που κάποτε στέκονταν στο ανώτερο γείσο του μνημείου. Κατέληξαν στο έδαφος όταν ρίχτηκαν από τους αμυνόμενους κατά των Οστρογότθων το 537 μ.Χ.

Οι διακοσμητικές κεφαλές του γείσου

Θα κατευθυνθούμε προς το εσωτερικό του προμαχώνα του Αγ. Μάρκου και θα βγούμε στα τείχη. Από εκεί θα δούμε το γνωστό Passetto, την οδό διαφυγής του πάπα από το Βατικανό προς το Κάστρο.

Το Passetto στο σημείο που ενώνεται με το κάστρο.

Θα κατευθυνθούμε προς τον επόμενο προμαχώνα, αυτόν του Αγ. Λουκά. Από κάτω μας θα δούμε ένα αναγεννησιακό κτίριο σε σχέδιο του Μπερνίνι. Αρχικά χρησίμευε σαν μπαρουταποθήκη και αργότερα μετατράπηκε σε παρεκκλήσι των μελλοθανάτων. Εκεί περνούσαν τη νύχτα οι καταδικασμένοι σε θάνατο από τα παπικά δικαστήρια που το επόμενο πρωί εκτελούνταν στην αυλή έξω από το κτίριο.

Το παρεκκλήσι των μελλοθανάτων και η αυλή εκτελέσεων

Αναπαράσταση οπλουργείου 17ου αι.

Επόμενος σταθμός είναι ο εσωτερικός αρχικός ελικοειδής δρόμος του μαυσωλείου. Στην αρχή του θα δούμε την ανασύσταση του φυλακίου της φρουράς. Προχωρώντας, σεε διάφορα σημεία θα δούμε πάνω από το κεφάλι μας τεράστιους ρωμαϊκούς φωταγωγούς που χρησίμευαν για φωτισμό και αερισμό ενώ παραπέρα θα παρατηρήσουμε ένα άλλο άνοιγμα, το οποίο ήταν το φρεάτιο ενός πρωτόγονου ανελκυστήρα του 1734 με αιωρούμενη πολυθρόνα.

Ρωμαϊκός φωταγωγός

Φρεάτιο ανελκυστήρα

Βρισκόμαστε πλέον στην καρδιά του μαυσωλείου και μια σκάλα θα μας οδηγήσει στον ταφικό θάλαμο. Εδώ φιλοξενούνταν οι χρυσές λάρνακες των μελών της οικογένειας του Αδριανού ενώ εικάζεται πως οι στάχτες του τελευταίου βρίσκονταν ξεχωριστά, σε ένα ναΐσκο στην κορυφή του μνημείου. Οι χρυσές λάρνακες και η μαρμάρινη επένδυση εξαφανίστηκαν γρήγορα.

Προς τον ταφικό θάλαμο

Στο εσωτερικό του ταφικού θαλάμου. Η γέφυρα είναι μεταγενέστερη (μέχρι τον 19° αι. ήταν κινητή), αρχικά η πρόσβαση βρίσκονταν πιο χαμηλά, στο επίπεδο του πατώματος. Μεταγενέστερη είναι επίσης και η θύρα μπροστά μας που οδηγεί στο ανώτερο επίπεδο. Αρχικά η κατασκευή σταματούσε εδώ και από πάνω υπήρχε κήπος.

Από την Αναγέννηση και μετά η εσοχή ήταν το σκληρότερο μπουντρούμι του κάστρου.

Ανώτερο επίπεδο

Το τέλος του διαδρόμου θα μας οδηγήσει στο ανώτερο επίπεδο του κάστρου, άλλοτε κήπος του μαυσωλείου. Στο κέντρεο υπήρχε ο κυλινδρικός ναϊσκος με τις στάχτες του Αδριανού, ο οποίος ενσωματώθηκε στη κεντρική κατασκευή.

Θα βγούμε σε ένα μικρό προαύλιο και θα καθίσουμε στο μαρμάρινο παγκάκι στα δεξιά μας. Μπροστά μας θα έχουμε το κεντρικό κτίριο και το άγαλμα του Αρχάγγελου, ενώ πίσω μας υπάρχει ένα άλλο κτίριο που αρχικά ήταν μαγειρείο και σήμερα μεταβλήθηκε σε μουσείο Όπλων.

Η έξοδος στο ανώτερο επίπεδο.

Το άγαλμα του Αρχάγγελου Μιχαήλ (1544) , έργο του Raffaello da Montelupo, μαθητή του Μιχαήλ Άγγελου, που στέκονταν στην κορυφή του κάστρου μέχρι τον 18° αιώνα.

H κατασκευή στο βάθος είναι σχεδιασμένη από τον Μιχαήλ Άγγελο, σαν πρόσοψη παρεκκλησιού. Το πηγαδάκι στα δεξιά είναι ρωμαϊκό και ανήκε στον κήπο.

Θα προχωρήσουμε ανηφορίζοντας προς το βάθος και θα στρίψουμε δεξιά. Ώρα για καφέ!

Μια από τις καλύτερες θέες για καφέ, με φόντο τον Άγιο Πέτρο.

Δίπλα από την καφετέρια υπάρχει ένα μικρό μουσείο όπλων, αρκετά ενδιαφέρον.

[/vc_column_text][vc_column_text]Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε την κυκλική περίμετρο που θα μας οδηγήσει σε ένα διακοσμημένο μπαλκόνι, την λεγόμενη Στοά του Παύλου Γ’. Δημιουργός ο Raffaello da Montelupo. Και από εδώ η θέα είναι υπέροχη.

Η Στοά του Παύλου Γ' και η θέα προς το Βατικανό.

Από εδώ θα μπούμε στην λεγόμενη «Αίθουσα της Βιβλιοθήκης», πλούσια διακοσμημένη με τοιχογραφίες, όπου κάποτε φυλάσσονταν το μυστικό αρχείο του πάπα (τώρα στο Βατικανό). Από εδώ έχουμε πρόσβαση στην «Αίθουσα του Θησαυρού», Περιέχει τεράστια σεντούκια και ντουλάπια κάποτε γεμάτα με τον θησαυρό του πάπα. Η αρχική τοποθεσία τους βρίσκονταν ψηλότερα.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Αίθουσα της Βιβλιοθήκης

Αίθουσα του Θησαυρού

Θα ξαναγυρίσουμε στην Αίθουσα της Βιβλιοθήκης. Από εδώ, μια κυλινδρική σκάλα θα μας οδηγήσει στο ανώτερο επίπεδο. Η μορφή της σκάλας προδίδει την αρχική κατασκευή, τον ρωμαϊκό κυλινδρικό ναΐσκο. Θα μας οδηγήσει σε ένα χώρο χωρισμένο σε δύο ορόφους, που κάποτε ήταν ενιαίος, μια πανύψηλη αίθουσα με τοίχους ύψους 11 μέτρων. Εδώ βρίσκονταν οι στάχτες του Αδριανού σε μια σαρκοφάγο από πορφυρίτη. Έχει σωθεί μόνο το καπάκι της, στην βασιλική του Αγ.Πέτρου. Στο κάτω δωμάτιο αυτού του χώρου, του πιο απρόσιτου σε όλο το κάστρο, βρίσκονταν αρχικά ο θησαυρός του πάπα.

H αίθουσα των Στηλών, μεσαιωνικής κατασκευής.

Μια ακόμα ρωμαϊκή σκάλα θα μας οδηγήσει στην κορυφή του Κάστρου, κάτω ακριβώς από το μπρούτζινο άγαλμα του Αρχάγγελου. Από εδώ μπορούμε να δούμε το πανόραμα με ένα μεγάλο τμήμα της Ρώμης.

Στη ταράτσα του κάστρου. Η καμπάνα στα αριστερά χτύπαγε πένθιμα σε κάθε θανατική εκτέλεση.

Η κάθοδος από την ταράτσα γίνεται από άλλο σημείο και θα μας επιτρέψει να επισκεφτούμε το άλλο πλευρό του κάστρου.
Η κυριότερη στάση θα γίνει στη λεγόμενη Sala Paolina, έργο αρχών 16ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες έχουν σαν θέμα τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Απ. Παύλο, αυτοεξύμνηση του μεγαλομανούς Παύλου Γ’ που πριν τον τίτλο ονομάζονταν Alessandro Borghese.

Sala Paolina

Από εδώ έχουμε πρόσβαση σε δύο ιδιωτικά δωμάτια του πάπα, τη Σάλα του Περσέα και τη Σάλα του Έρωτα και της Ψυχής. Από το πρώτο υπάρχει πρόσβαση στο ιδιαίτερο λουτρό του Κλήμη Ζ’ (stufetta Clemente VII), ίσως το πιο περιζήτητο αξιοθέατο, το οποίο όμως είναι σχεδόν πάντα κλειστό στο κοινό. Οι δύο Σάλες είναι διακοσμημένες με έπιπλα και πίνακες διαφορετικών εποχών και προελεύσεων και δεν έχουν σχέση με την αυθεντική επίπλωση της εποχής.

Σάλα του Περσέα

Σάλα του Έρωτα και της Ψυχής

Από την Sala Paolina θα βγούμε στο μπαλκόνι. Σχεδιάστηκε τον 16° αιώνα, λέγεται από τον Μπραμάντε ή από τον SanGallo il Giovane. ξεχωρίζουν οι τοιχογραφίες και οι μαρμάρινες κολώνες. Από κάτω μας βρίσκεται η γέφυρα του Αγίου Αγγέλου και μια εκπληκτική θέα.

Θα στρίψουμε αριστερά με προορισμό την Αυλή του θεάτρου. Κάποτε ήταν ο ιδιωτικός κήπος του πάπα και ιδιωτικό θέατρο του. Θα παρατηρήσουμε ένα πανέμορφο αναγεννησιακό πηγάδι του 15ου αιώνα και την είσοδο για τα μπουντρούμια της εποχής. Στο δάπεδο τετράγωνες πλάκες σκεπάζουν μεγάλες δεξαμενές για λάδι. Δεν προορίζονταν για μαγείρεμα, ρίχνονταν καυτό στους εισβολείς. Τέτοιες δεξαμενές υπάρχουν και σε άλλα σημεία.

Η «Αυλή του Θεάτρου»

Η είσοδος προς τα παπικά μπουντρούμια

Τα καπάκια των δεξαμενών λαδιού

Θα μπούμε στη πτέρυγα του κεντρικού κτιρίου, όπου σήμερα στεγάζει ένα μικρό μουσείο ζωγραφικής. Σημαντική είναι η κεντρική αίθουσα, η «Αίθουσα της Δικαιοσύνης», όπου εδώ γίνονταν οι δίκες και προφέρονταν οι θανατικές ποινές. Συχνά φιλοξενεί μια μικρή έκθεση ιστορικών κανονιών. Στο τέλος του διαδρόμου θα δούμε στην αίθουσα του Κλήμη Η’ ένα πανέμορφο μεγάλο τζάκι που αρχικά βρίσκονταν στο φυλάκιο της φρουράς.

θα ξαναβγούμε στην Αυλή με τον Αρχάγγελο και θα πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής.

Η ιδιαιτερότητα του Κάστρου του Αγίου Αγγέλου, όσο αφορά την επίσκεψη και τη πρόσβαση, είναι πως συχνά η ροή της κατεύθυνσης της διαδρομής αλλάζει, ενώ συχνά κάποιοι χώροι είναι προσβάσιμοι ή όχι. Εξαρτάται από τις εργασίες, από το διαθέσιμο προσωπικό κλπ. Ωστόσο η παραπάνω περιήγηση μπορεί να θεωρηθεί αρκετά εξαντλητική και σίγουρα βοηθά τον αναγνώστη να καταλάβει τη φύση του μνημείου και τη χρήση του σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.