Νήσος Τιβερίνα, το νησί της περίθαλψης

Η νήσος Τιβερίνα (isola Tiberina | ίζολα Τιμπερίνα), γνωστή από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας με διάφορα ονόματα, όπως νήσος του Τίβερη, νήσος του Ασκληπιού, νησί των δύο γεφυρών, νήσος του Αγίου Βαρθολομαίου, γεννήθηκε από διάφορες προσχώσεις μετά από πλημμύρες και είναι το μοναδικό νησί που σχηματίζει ο Τίβερης, στο κέντρο της Ρώμης. Συνδέεται με τις δύο όχθες του Τίβερη με τον Πόντε Φαμπρίτσιο και τον Πόντε Τσέστιο.

Για την δημιουργία του νησιού υπάρχει ένας μύθος που σχετίζεται με τον βασιλιά τύραννο, Ταρκύνιο (535 – 496): Όταν έχασε την εξουσία του, οι Ρωμαίοι τον σκότωσαν και τον πέταξαν στον Τίβερη, τα νερά τον παρέσυραν μέχρι μια στροφή του ποταμού όπου σκάλωσε εκεί το σώμα του και σιγά-σιγά γύρω από αυτό συσσωρεύτηκαν φερτές ύλες και δημιουργήθηκε η Τιβερίνα. Μια άλλη εκδοχή του μύθου λέει ότι εκεί συσσωρεύτηκε το σιτάρι που έριξαν οι Ρωμαίοι στον ποταμό για να μην το δώσουν στον Ταρκύνιο και έτσι δημιουργήθηκε το νησί.

Κατά την αρχαιότητα εδώ λειτουργούσε ένας ναός αφιερωμένος στον Ασκληπιό, ο οποίος είχε εγκαινιαστεί το 289. Ο ναός ήταν ένα πραγματικό νοσοκομείο. Η οργάνωση του χώρου γύρω από τον ναό, με τους μικρότερους ναΐσκους και τους χώρους περίθαλψης και φιλοξενίας των αρρώστων θύμιζε αρκετά την οργάνωση της Επιδαύρου, Η τοποθεσία του ναού συμπίπτει με την μετέπειτα εκκλησία του Αγίου Βαρθολομαίου.

Ολόκληρο το νησί είχε επενδυθεί με μάρμαρο, παίρνοντας την μορφή μιας τριήρους, όπου διακρίνονταν καθαρά η πλώρη, η πρύμη, ακόμα και το κατάρτι, το οποίο αρχικά αναπαριστάνονταν από έναν οβελίσκο (δύο τμήματα του οποίου σώζονται στο Εθνικό Μουσείο της Νάπολης, ενώ ένα τρίτο βρίσκεται στο Μόναχο) και στη συνέχεια από μια στήλη με έναν σταυρό. Η στήλη αυτή ονομάζονταν “ατιμωτική στήλη” γιατί εκεί οι αρχές αναρτούσαν δημόσια έναν πίνακα (πρακτική που κράτησε μέχρι και μετά το 1870) στον οποίον γράφονταν τα ονόματα «των κακούργων, οι οποίοι δεν συμμετείχαν στην Λειτουργία της Θείας Ευχαριστίας, την Κυριακή του Πάσχα». Διακρίνονται ακόμη τμήματα της μαρμάρινης επένδυσης στην περίμετρο του νησιού.

Το 997 ο αυτοκράτορας Όθων Γ’ θέλοντας να τιμήσει τον μάρτυρα Ανταλμπέρτο της Πράγας, οικοδόμησε και αφιέρωσε σ ‘αυτόν μια εκκλησία πάνω στα ερείπια του ναού του Ασκληπιού. Στην συνέχεια η εκκλησία φιλοξένησε το σώμα του Αγίου Βαρθολομαίου Αποστόλου και έτσι από το 1180 μετέτρεψε και το όνομά της σε ναό του Αγίου Βαρθολομαίου.

Η παράδοση του νησιού ως τόπου θεραπείας ωστόσο, δεν σταμάτησε με το τέλος του ναού του Ασκληπιού: Τον 17ο αιώνα δημιουργήθηκε πάνω στο νησί ένα νοσοκομείο το οποίο διευθύνονταν από την «Συνέλευση του Αγίου Ιωάννου του Θεού», οι λεγόμενοι “Fatebenefratelli” (πράξτε καλώς αδελφοί), όνομα που το νοσοκομείο κράτησε μέχρι σήμερα.

Η Συνέλευση είχε το προνόμιο να ιδρύει και φαρμακεία και έτσι άνοιξε ένα δίπλα στο νοσοκομείο, όπου λειτουργεί ακόμη. Το υπάρχων νοσοκομείο ανακαινίστηκε αρκετές φορές και η παλιά όψη του διατηρήθηκε μόνο προς την πλευρά της εκκλησίας.

 Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες το νησί φιλοξενεί την εκδήλωση Isola del Cinema, ένα υπαίθριο φεστιβάλ ιταλικού και διεθνούς κινηματογράφου.