Σίγουρα το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της βασιλικής του Αγ. Πέτρου είναι ο τεράστιος θόλος, σχεδιασμένος από τον Μιχαήλ Άγγελο. Με συνολικό βάρος 14.000 τόνων, αναγκαστικά έπρεπε να στηριχτεί σε εξίσου γιγαντιαίους πυλώνες που θα άντεχαν το βάρος του. Πράγματι, οι 4 πυλώνες του θόλου είναι εντυπωσιακοί και επιβλητικοί.
Αν και σχεδιάστηκαν από τον Μιχαήλ Άγγελο, σχεδόν 100 χρόνια αργότερα θα ανατεθεί στον Μπερνίνι το έργο της αισθητικής τελοιοποίησής τους. Οι εργασίες που θα εκτελέσει ο Μπερνίνι είχαν σαν σκοπό την διαμόρφωση των πυλώνων, ώστε να μπορέσουν να φιλοξενήσουν τα τέσσερα πιο σημαντικά κειμήλια της βασιλικής, αν εξαιρέσουμε τον τάφο του Αγίου Πέτρου, που βρίσκεται ακριβώς από κάτω.
Σύμφωνα με τον Μπερνίνι, η όψη κάθε πυλώνα που βλέπει προς τον παπικό βωμό θα φιλοξενούσε στη βάση μια κόγχη με άγαλμα, ενώ σε ανώτερο επίπεδο θα βρίσκονταν ένα παρεκλησάκι με ένα μικρό μπαλκονάκι. Ο ίδιος ο Μπερνίνι θα φιλοτεχνήσει ένα από τα αγάλματα, ενώ τα υπόλοιπα τρία θα κατασκευαστούν από άλλους καλλιτέχνες. Ο Μπερνίνι βέβαια έδωσε τις κατευθυντήριες γραμμές. Καθένα από αυτά τα αγάλματα έχει ύψος 3 μέτρα, συν την βάση του. Ωστόσο, επειδή στο εσωτερικό της βασιλικής όλες οι διαστάσεις είναι τεράστιες, το ύψος των αγαλμάτων δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό.
Κάθε άγαλμα, όπως και η διακόσμηση του κάθε μπαλκονιού, ήταν σχετικό με το κειμήλιο που φιλοξενούσε. Παραγγελιοδότης των αγαλμάτων ήταν ο Ουρβανός Η’ (1623-1644). Από καλλιτεχνική άποψη αυτό που είναι άξιο προσοχής είναι το άγαλμα του Μπερνίνι.
Τα ιερότερα κειμήλια
Πολλοί είναι οι πιστοί που θεωρούν αυθεντικά τα κειμήλια του Αγίου Πέτρου και αυτή η πεποίθηση πιστών και Εκκλησίας ανάγεται στον Μεσαίωνα. Δεν επιτρέπεται βέβαια η πρόσβαση σε αυτά, απλά επιδεικνύονται από τα μπαλκονάκια στους πιστούς κατά την Μεγάλη Εβδομάδα. Και όχι όλα, αλλά μόνο τρία από τα τέσσερα, όπως θα δούμε.
Ο παπικός βωμός με το Ουρανό (Baldacchino) του Μπερνίνι, κατασκευασμένο από χαλκό που αφαιρέθηκε από το Πάνθεον. Αριστερά και δεξιά δύο πυλώνες με άγαλμα στη βάση και μπαλκονάκι. Αριστερά η Αγία Βερονίκη, δεξιά η Αγία Ελένη.
Ο πρώτος πυλώνας είναι αφιερωμένος στην Αγία Βερονίκη την αιμορροούσα. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Βερονίκη ήταν η γυναίκα η οποία, βλέποντας τον Χριστό στο δρόμο προς τον Γογοθά να κουβαλά τον σταυρό, με το πρόσωπό γεμάτο ιδρώτα και αίμα, τον καθάρισε με ένα λινό ύφασμα επί του οποίου παρέμεινε το αποτύπωμα του προσώπου του Ιησού. Αυτό το κειμήλιο, το Μανδήλιον ή Πέπλο της Βερονίκης, ένα από τα πιο μυστηριώδη στον κόσμο, φυλάσσεται πίσω από το μπαλκονάκι. Το άγαλμα, αρκετά στατικό, δεν δέχτηκε την έγκριση του Μπερνίνι αλλά άρεσε στην εκκλησιαστική ηγεσία.
Αν και αρχικά σε κάθε πυλώνα φυλάσσονταν από ένα κειμήλιο, κάποια στιγμή συγκεντρώθηκαν όλα στον πυλώνα της Βερονίκης.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι αφιερωμένος στον Τίμιο Σταυρό. Στη βάση του βρίσκεται ένα άγαλμα της Αγίας Ελένης, αρκετά ουδέτερο και μάλλον το λιγότερο κομψό από τα τέσσερα. Το κειμήλιο του πυλώνα αποτελείται από ένα τμήμα του Τίμιου Σταυρού. Όπως αναφέρει η παράδοση, η Αγία Ελένη μετέφερε τμήματα του Τίμιου Σταυρού στη Ρώμη, όπου φυλάσσονταν και φυλάσσονται μέχρι σήμερα στην βασιλική του Τίμιου Σταυρού της Ιερουσαλήμ.
Το μεγαλύτερο από αυτά τα θραύσματα μεταφέρθηκε στον Άγιο Πέτρο το 1629, με την ευκαιρία της τελετής του καθαγιασμού της νέας βασιλικής, ακριβώς την 1.300στη επέτειο του καθαγιασμού της αρχικής βασιλικής που κατασκευάστηκε επί Μ. Κωνσταντίνου.
Ο τρίτος πυλώνας είναι αφιερωμένος στον Άγιο Λογγίνο τον Εκατόνταρχο. Ρωμαίος αξιωματικός, επόπτευσε την Σταύρωση και τρύπησε με τη λόγχη την πλευρά του σταυρωμένου Χριστού για να δει αν ακόμα ζούσε. Αργότερα θα μετανοήσει και θα πει το γνωστό «αληθώς Θεού Υιός ήν». Στο πυλώνα λοιπόν φυλάσσονταν…η λόγχη που τρύπησε την πλευρά του Χριστού.
Η λόγχη έφτασε στη Ρώμη, το 1492, χάρη σε μια «συμφωνία» μεταξύ του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄ και του πάπα Ιννοκέντιου Η΄. Ο πάπας έθεσε «υπό κράτηση» στο ιταλικό έδαφος τον αδελφό του σουλτάνου, καθώς θεωρούνταν απειλή για το θρόνο και σαν ανταμοιβή έλαβε το πολύτιμο κειμήλιο. Ωστόσο οι αντιδράσεις στο εσωτερικό της Εκκλησίας ήταν έντονες λόγω της αμφίβολης γνησιότητάς του κειμηλίου, λόγω της ισλαμικής πίστης του δότη και τέλος επειδή το «δώρο» ήταν μέρος μιας κυνικής και εγκληματικής συμφωνίας.
Το άγαλμα του Λογγίνου κατασκευάστηκε από τον Μπερνίνι και αναπαριστά έναν Λογγίνο μετανοημένο και προσηλυτισμένο, με το κράνος στα πόδια του.
Ο Άγιος Λογγίνος με τη Λόγχη. Έργο του Gian Lorenzo Bernini (1638)
Ο τελευταίος πυλώνας είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ανδρέα. Το άγαλμα αναπαριστά τον Άγιο Ανδρέα με τον σταυρό σχήματος Χ, σε μια πόζα παρόμοια με αυτή του Λογγίνου, μάλλον ύστερα από οδηγίες του Μπερνίνι.
Το κειμήλιο που φυλάσσονταν εδώ ήταν η κάρα του Αγίου Ανδρέα, την οποία είχε φυγαδεύσει στην Δύση ο ηγεμόνας της πόλεως των Πατρών Θωμάς Παλαιολόγος το 1462, για να μην πέσει στα χέρια των Οθωμανών, λαμβάνοντας παράλληλα εγγυήσεις ως προς την επιστροφή της. ‘Ύστερα από 500 χρόνια, τον Σεπτέμβρη του 1964, η κάρα επέστρεψε στην Πάτρα.[/vc_column_text][dt_gap height=”10″][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/1″][vc_column_text]
Όσο αφορά τα μπαλκονάκια, πρέπει να σταθούμε λίγο στις μαρμάρινες σπειροειδείς κολόνες τους: αρκετά αντικείμενα που ανήκαν στην παλιά βασιλική επαναχρησιμοποιήθηκαν στην νέα βασιλική, συμπεριλαμβανομένων 12 μαρμάρινων σπειροειδών κολονών. Σύμφωνα με την παράδοση ανήκαν στο ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ. Από αυτές τις 12 κολόνες, 8 ενσωματώθηκαν στους πυλώνες, δύο σε κάθε μπαλκονάκι. Δεν φαίνεται, αλλά καθεμία έχει ύψος 3 μέτρα. Είναι πολύ πιθανό ο Μπερνίνι να εμπνεύστηκε από το σχήμα, για την κατασκευή των περίφημων σπειροειδών στύλων του μπρούτζινου μπαλντακίνο που βρίσκεται πάνω από τον παπικό βωμό. Η ομοιότητα είναι εμφανής.
Leave A Comment