Στις 29 Ιουνίου η Ρώμη γιορτάζει τους πολιούχους της Αγίους, αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Είναι τοπική αργία και λαμβάνουν χώρα διάφορες εκδηλώσεις, κυρίως θρησκευτικές. Με πανηγυρικό τρόπο γιορτάζουν οι εκκλησίες που φέρουν τα ονόματα των δύο αποστόλων.
Στον Άγιο Πέτρο, αυτή την μέρα το μπρούτζινο άγαλμα του απόστολου Πέτρου φέρει ένα κόκκινο άμφιο, ενώ είναι παράδοση οι πιστοί να του φιλούν το πόδι. Το απόγευμα γίνονται και λιτανείες, όπου σε μια από αυτές περιφέρονται και οι αλυσίδες του Πέτρου.

Το βράδυ κορυφώνονται οι εορταστικές εκδηλώσεις με την θεαματική παραδοσιακή ρίψη πυροτεχνημάτων (girandola) από το κάστρο του Αγίου Αγγέλου.

9173993182_cb6d90ea74_o

Girandola

Η “Τζιράντολα”, όπως ονομάζεται η εκδήλωση στα ιταλικά, είναι ο τροχός ή ο μύλος με πυροτεχνήματα. Το έθιμο ανάγεται στον 15ο αιώνα. Για την ακρίβεια η εκδήλωση εισήχθη στη Ρώμη το 1481 για τον εορτασμό του ποντιφικάτου του Πάπα Σίξτου Δ’ και στη συνέχεια καθιερώθηκε για τον εορτασμό των μεγάλων εορτών του έτους, του Πάσχα, των σημαντικών επετείων, την στέψη των παπών και φυσικά για την γιορτή των πολιούχων αγίων Πέτρου και Παύλου.

Ήταν μια τελετή με φώτα, πυροτεχνήματα, κροτίδες και κανονιές που διαρκούσε έως και μιάμιση ώρα.
Ωστόσο θα ήταν απλοϊκό και λανθασμένο να την εννοήσουμε σαν ένα απλό θέαμα πυροτεχνημάτων, όπως σήμερα. Η εκδήλωση ήταν ιδιαίτερα αρεστή στους πάπες, οι οποίοι έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον για την τελειότητα της διεξαγωγής της, καθώς ο θαυμασμός και το δέος που προκαλούσαν στον λαό μετατρέπονταν σε κύρος και αίσθηση εξουσίας. Η τελετή ήταν ιδιαίτερα γνωστή σε όλη την Ευρώπη και για 300 χρόνια περίπου οι διάφορες Αυλές και ξένοι επισκέπτες δεν παρέλειπαν να παραβρίσκονται στο θέαμα. Ήταν ένας ακόμα παράγοντας που αύξανε το γόητρο της παπικής εξουσίας και ένα καύχημα να επιδείξουν σ όλη την Ευρώπη.

Η πραγματοποίηση και η διεξαγωγή της εκδήλωσης επιτυγχάνονταν χάρη στα τεράστια μηχανήματα που στήνονταν στην κορυφή του Κάστρου του Αγγέλου. Και επειδή, ακριβώς, έπρεπε να είναι όλα τέλεια, οι πάπες ανάθεσαν στα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής την κατασκευή και την διεύθυνση. Πρώτος ο Μιχαήλ Άγγελος ανέλαβε και εργάστηκε πάνω στην κατασκευή των μηχανημάτων, στην μυστική σύνθεση των πυροτεχνημάτων, στις τροχιές και στα σχέδια που τα πυροτεχνήματα θα παρήγαγαν. Μετά τον Μιχαήλ Άγγελο ανέλαβαν την διεύθυνση ονόματα όπως ο Μπερνίνι, ο Λουίτζι Βανβιτέλι και ο Φερντινάντο Φούγκα. Το μυστικό των πυροτεχνημάτων ήταν τα χρώματα, όχι τα εφέ και οι κρότοι, όπως σήμερα. Ο Μιχαήλ Άγγελος χρησιμοποιούσε συνολικά 4500 ρουκέτες, ακολουθώντας μια ειδική αλληλουχία, ενώ ο Μπερνίνι υποστήριζε πως οι «ποταμοί του φωτός» που σχημάτιζαν οι ρουκέτες δεν θα έπρεπε να υπερβαίνουν τους 80, καθώς η ευαίσθητη ανθρώπινη ίριδα θα αντιμετώπιζε προβλήματα για τον σωστό διαχωρισμό των χρωμάτων.

Τα πυροτεχνήματα ήταν πράγματι ένα ερέθισμα για τους μεγάλους δάσκαλους του μπαρόκ – για αυτό τον λόγο ονομάστηκε και πυροτεχνική μπαρόκ. Μια πυροτεχνική τέχνη δηλαδή, όπου ο άνθρωπος εξουσίαζε την κατεύθυνση και την κίνηση, όπου τα απαλά χρώματα έσμιγαν μεταξύ τους σχηματίζοντας αραβουργήματα και φανταστικές ονειρικές φιγούρες, όπου τα θεμελιώδη και βασικά στοιχεία ήταν η φαντασία και το γούστο. Για όλους αυτούς τους λόγους κανείς άλλος εκτός των διάσημων ιταλών αρχιτεκτόνων και καλλιτεχνών δεν κατάφερε να εκφράσει τόσο καλά την ουσία και το πνεύμα.

Η εκδήλωση διακόπηκε κάπως ξαφνικά το 1834, με τον θάνατο του υπεύθυνου της εκδήλωσης ο οποίος δεν άφησε οδηγίες και τα μυστικά στους σύγχρονούς του.
Θα αναβιώσει το 2008, ύστερα από έρευνες που έγιναν σε αρχεία και βιβλιοθήκες.

* *

Αλλά οι εκδηλώσεις, όπως είπαμε, έχουν αρχίσει από το πρωί.

Στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, ήδη από την προηγούμενη νύχτα, διάφοροι όμιλοι έχουν αρχίσει να δημιουργούν μεγάλους πίνακες, φτιαγμένους από πέταλα λουλουδιών, αναβιώνοντας την παράδοση του 17ου αιώνα, κατά την οποία μέρος της πλατείας ανθοστρώνονταν κατά την ημέρα της γιορτής.

Κατά την διάρκεια όλης της μέρας, στην άλλη εορτάζουσα βασιλική, αυτή του Αγίου Παύλου Εκτός των Τειχών, γίνεται γιορτή ή οποία έχει πολλά στοιχεία από πανηγύρι. Ο δρόμοι γύρω από την βασιλική γεμίζουν πλανόδιους εμπόρους που πουλάνε την πραμάτεια τους (από παπούτσια και ρούχα μέχρι μαχαιροπίρουνα και δίχτυα  για κουνούπια). Παίζουν ορισμένες μπάντες φορέων και το βράδυ  γύρω στις 11 ρίχνουν και πυροτεχνήματα. Ο κόσμος επισκέπτεται την βασιλική, χαζεύει, περπατάει και…τρώει.

Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει το street food. Όλοι θα φάνε και κάτι και εδώ μπορούμε να συναντήσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά πιάτα των περιοχών γύρω από την Ρώμη: Αρνίσια σουβλάκια από το γειτονικό Αμπρούτσο,  πορκέτα από την Αρίτσια (ολόκληρο αρωματισμένο χοιρινό χωρίς κόκαλα στο φούρνο), λωρίδες αποξηραμένου κρέατος με γλυκάνισο, τηγανιτά καλαμαράκια, ψητό καλαμπόκι στα κάρβουνα και φυσικά πίτσα, σάντουιτς κλπ.

Σε σχέση με τα πυροτεχνήματα του Κάστρου του Αγίου Αγγέλου το περιβάλλον είναι διαφορετικό, έχουμε να κάνουμε με μια λαϊκή γιορτή σε μια λαϊκή συνοικία.  Επειδή όμως η γιορτή διαρκεί όλη την μέρα, μπορεί κανείς να δει και τις δύο όψεις της, πηγαίνοντας το πρωί ή νωρίς το απόγευμα στην βασιλική του Αγίου Παύλου (στάση μετρό Basilica San Paolo) και το βράδυ στις εννιάμισι στον Τίβερη, μπροστά από το κάστρο.