Στην Αγία Βιβιανή με τον Μπερνίνι

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, η πρωτομάρτυς Βιβιανή ήταν μια νεαρή χριστιανή που προέρχονταν από μια αριστοκρατική οικογένεια, η οποία μαρτύρησε στη Ρώμη επί Ιουλιανού του Παραβάτη.

Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία για τη ζωή της, μόνο ένα μη τεκμηριωμένο γραπτό, τα « Πάθη της Βιβιανής» (Passio Bibianae), του 4^ου αι. Σύμφωνα με αυτό, η Βιβιανή και η αδελφή της Δημητρία, ήταν θυγατέρες του Φλαβιανού και της Δαφροσίας. Μετά το μαρτυρικό θάνατο του πατέρα συνελήφθησαν μαζί με τη μητέρα τους και καταδικάστηκαν σε θάνατο δια ασιτίας, καταδίκη που απέτυχε λόγω θαύματος. Τότε η μητέρα της αποκεφαλίστηκε, ενώ η αδελφή της κλείστηκε στη φυλακή όπου και πέθανε. Η Βιβιανή δέθηκε σε μια κολόνα και μαστιγώθηκε αλύπητα μέχρι που εξέπνευσε, 4 μέρες αργότερα. Το σώμα της, αφού ριχτεί στα αδέσποτα σκυλιά που όμως δεν θα το αγγίξουν, θα συλλεχθεί από έναν πρεσβύτερο και θα ταφεί εκεί που βρίσκονταν το σπίτι  του πατέρα της.

Ο ναός της Αγίας Βιβιανής κοντά στη συνοικία του San Lorenzo. Στο βάθος διακρίνεται ο σιδηροδρομικός σταθμός.

Ο ναός

Ένας πρώτος ναός θα οικοδομηθεί το 467 επί πάπα Σιμπλίκιου, εκεί που βρίσκονταν θαμμένη η Αγία. Θα ανακαινιστεί το 1224  και θα ανοικοδομηθεί 4 αιώνες αργότερα, επί πάπα Ουρβανού Η’, όταν επ’ευκαιρία του Ιωβηλαίου έτους του 1625 θα αποφασιστεί μια ριζική αναμόρφωση. Οι εργασίες θα ανατεθούν στον Μπερνίνι και ο ναός θα πάρει τη μορφή που βλέπουμε σήμερα.

Μια από τις επεμβάσεις του Μπερνίνι ήταν η δημιουργία πρόσοψης σε δύο επίπεδα, ένα κατώτερο με πρόναο και τρία τόξα και ένα ανώτερο σε στυλ αναγεννησιακού μεγάρου. Το σύνολο είναι μοναδικό δείγμα στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική.

Η πρόσοψη του ναού και ο κήπος

Στο εσωτερικό ο ναός είναι τρίκλιτος με ρωμαϊκές κολόνες να οριοθετούν τα κλίτη. Ο Μπερνίνι θα κατασκευάσει δύο πλευρικά παρεκκλήσια αφιερωμένα στην αδελφή και τη μητέρα της Βιβιανής και θα κλείσει τα πλευρικά παράθυρα που προϋπήρχαν. Το εσωτερικό είναι σχετικά μικρό σε σχέση με τους ναούς του κέντρου της πόλης.

Στο εσωτερικό

Στο κεντρικό βωμό δεσπόζει το άγαλμα της Αγίας Βιβιανής, έργο του Μπερνίνι. Είναι το πρώτο άγαλμα με ενδεδυμένη γυναικεία μορφή που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης (1626). Ο Μπερνίνι αποθανατίζει την Βιβιανή λίγο πριν το μαρτύριο, δίνοντας μέγιστη έμφαση στη ψυχολογική ένταση. Η εσωτερική διαταραχή της Βιβιανής δεν εμφανίζεται με έντονες συσπάσεις ή δυναμικές στάσεις όπως αλλού, αλλά προδίδεται από την ένταση του προσώπου και τους κυματισμούς του ενδύματος, ένα υπέροχο δείγμα καλλιτεχνικής επιδεξιότητας μπαρόκ. Τελική πινελιά είναι η τοποθέτηση του λευκού αγάλματος σε μια σκούρου χρώματος κόγχη, ώστε να ξεχωρίζουν ακόμα πιο πολύ οι δίπλες του ενδύματος, δημιουργώντας παράλληλα ένα παιγνίδι φωτός και σκιών.

Η Αγία Βιβιανή του Μπερνίνι. Στέκεται δίπλα στη κολόνα της μαστίγωσης και κρατά φοίνικα, σύμβολο του μαρτυρίου. Το βλέμμα της είναι στραμμένο σε μια τοιχογραφία του Θεού.

Κάτω από το άγαλμα βρίσκεται μια ρωμαϊκή λεκάνη από αλάβαστρο, στο εσωτερικό της οποίας φυλάσσονται τα λείψανα της Βιβιανής, της αδελφής της και της μητέρας της.

Πάνω από το κεντρικό κλίτος, αριστερά και δεξιά, εκεί που υπήρχαν τα παράθυρα, βρίσκονται δύο σειρές τοιχογραφιών με θέμα τη ζωή και το μαρτύριο της Βιβιανής. Η σειρά στα αριστερά φιλοτεχνήθηκε από τον Pietro da Cortona, αυτή στα δεξιά από τον Agostino Ciampelli.

Η κολόνα της μαστίγωσης

Στα αριστερά της κεντρικής εισόδου βρίσκεται μια αρχαία κολόνα, προστατευμένη από ένα κιγκλίδωμα. Σύμφωνα με την παράδοση είναι η κολόνα που πάνω της μαστιγώθηκε η Βιβιανή. Η κολόνα φαίνεται αρκετά ταλαιπωρημένη και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι για αιώνες οι προσκυνητές και οι πιστοί έξυναν την επιφάνεια της και έπιναν τη σκόνη με νερό από το πηγάδι της αυλής. Στο μείγμα πρόσθεταν και το χορτάρι του κήπου που κάποτε είχε ποτιστεί από το αίμα της αγίας. Θεωρούνταν ένα εξαιρετικά θαυματουργό παρασκεύασμα…

Ο ναός της Αγίας Βιβιάνης βρίσκεται εδώ, μακρυά μάλλον από το κέντρο, σε  ένα μη ιδιαίτερα όμορφο περιβάλλον και σε μη ασφαλή περιοχή, με θέα τις σιδηροδρομικές ράγες, γεγονός που τον καθιστά ένα μη εύκολο προορισμό για έναν επισκέπτη.