Για τους πιστούς τα κειμήλια είναι η απτή απόδειξη των όσων έχουν γραφτεί και διαδοθεί από τις άγιες γραφές. Τα κειμήλια λατρεύονται εδώ και αιώνες στις εκκλησίες, στις βασιλικές και στα μοναστήρια σε όλο τον κόσμο. Η κατοχή κειμηλίων ή λειψάνων και η συνεπακόλουθη έλξη προσκυνητών σήμαινε με λίγα λόγια, φήμη, πλούτο, δύναμη.
Στη Ρώμη κειμήλια και λείψανα αγίων, τεμάχια ή θραύσματα των αντικειμένων που ανήκαν σε αγίους ή που χρησιμοποιήθηκαν από αυτούς, βρίσκονται παντού. Όχι πάντα, όμως, οι ιστορικοί συμφωνούν ως προς το αληθές και την πραγματική προέλευση των ευρημάτων.

Santa Croce in Gerusalemme, πρόσοψη

Στην Βασιλική του Τιμίου Σταυρού στην Ιερουσαλήμ (Santa Croce in Gerusalemme) για παράδειγμα, στην προθήκη των Ιερών Λειψάνων, φυλάσσονται τα κειμήλια της Σταύρωσης του Χριστού. Θα βρούμε τεμάχια του Τίμιου Σταυρού, ένα τμήμα του σταυρού του καλού ληστή, δύο αγκάθια από το ακάνθινο στεφάνι, ένα καρφί που χρησιμοποιήθηκε στην Σταύρωση, ένα τμήμα της επιγραφής ΙΝΒΙ, ένα από τα τριάντα αργύρια του Ιούδα. Ακόμη, μια φάλαγγα του δακτύλου του Αγίου Θωμά, με το οποίο ο απόστολος ψηλάφισε το πλευρό του Ιησού, θραύσματα από το σπήλαιο της Βηθλεέμ και θραύσματα από τον πάσαλο στον οποίο μαστιγώθηκε ο Ιησούς.
Η πίστη και η ιστορία δεν συμβαδίζουν και δεν συμφωνούν πάντα, σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνονται απρόθυμες ακόμη και για την επιδίωξη κάποιας συμφωνίας. Στο κάτω-κάτω, αυτό που έχει σημασία είναι μόνο η πίστη. Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για πίστη στην ιστορία ή στην θρησκεία.

Πιστό αντίγραφο της Ιερής Σινδόνης

Η παράδοση λέει πως όταν η Αγία Ελένη, μητέρα του Μ. Κωνσταντίνου, βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα, τον διαίρεσε σε τρία μέρη: Ένα έμεινε στα Ιεροσόλυμα, το δεύτερο μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και το τρίτο, μαζί με ένα από τα καρφιά της σταύρωσης, μεταφέρθηκε στην Ρώμη.

Κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες πρέπει να μεταφέρθηκε στην Ρώμη και το Titulus Crucis, η επιγραφή του Σταυρού.

Το ακάνθινο στεφάνι αρχικά, λέει η παράδοση, βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την Δ’ Σταυροφορία και την Άλωση της πόλης θα περάσει στα χέρια των Βενετών και από εκεί θα καταλήξει στην Γαλλία, μέχρι την οριστική του τοποθέτηση στην Notre Dame, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Δεν φέρει όμως αγκάθια, αυτά θα εμφανιστούν σε διάφορες άλλες εκκλησίες ανά την Ευρώπη.

Τα υπόλοιπα κειμήλια θα πλουτίσουν την λειψανοθήκη της βασιλικής σταδιακά, με το πέρασμα των αιώνων.

H Βασιλική του Τίμιου Σταυρού της Ιερουσαλήμ βρίσκεται εδώ.