Ο Παλατινός Λόφος θεωρείται η κοιτίδα της Ρώμης, ο πυρήνας όπου γεννήθηκε και επεκτάθηκε η αρχαία πόλη. Σύμφωνα με το μύθο, ο Ρωμύλος και ο Ρέμος ανατράφηκαν από μια λύκαινα σε μια σπηλιά στον λόφο αυτό. Η ίδρυση της πόλης από τον Ρωμύλο, του οποίου η οικία έχει εντοπιστεί σε μια καλύβα που βρίσκεται στην νοτιοδυτική πλευρά του λόφου, έλαβε χώρα γύρω στα μισά του όγδοου αιώνα π.Χ. Πραγματικά, το 1946 ανασκαφές έφεραν στο φως ερείπια καλυβών της Εποχής του Σιδήρου του όγδοου αιώνα π.Χ., που επιβεβαιώνουν πλήρως την παράδοση.

Κατά την Ρεπουμπλικανική Περίοδο ο Παλατινός Λόφος ήταν η έδρα διαφόρων θρησκειών και λατρειών. Ήταν επίσης και η τοποθεσία όπου η άρχουσα τάξη είχε επιλέξει να αναγείρει τις πλούσιες κατοικίες της, πιστεύοντας πως το κλίμα εκεί ήταν υγιέστερο. Εδώ κατοίκησαν ο Κικέρωνας, ο Τιβέριος Σεμπρόνιος Γράκχος – πατέρας των αδερφών Γράκχων, ο Μάρκος Αντώνιος, ο Τιβέριος Κλαύδιος Νέρωνας κλπ.

Κατά την Αυτοκρατορική Περίοδο ο Αύγουστος ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας που αποφάσισε να κατασκευάσει την κατοικία του στον λόφο. Το παράδειγμα του Αυγούστου ακολούθησαν και οι επόμενοι αυτοκράτορες, κατασκευάζοντας ο καθένας την δική του κατοικία δίπλα στις άλλες, πολλές φορές ενσωματώνοντας τις προγενέστερες κατασκευές.

Κατά το τέλος της Αυτοκρατορικής Περιόδου ο Παλατινός Λόφος ήταν ένα μείγμα μεγαλοπρεπών κατοικιών και κήπων τα οποία σχημάτιζαν ένα ενιαίο σύμπλεγμα προς χρήση των αυτοκρατόρων. Από τότε, το palatium, η κατοικία του αυτοκράτορα στον Παλατινό Λόφο, σημαίνει κατοικία του αυτοκράτορα/βασιλιά και από την λατινική λέξη προέρχονται όλες οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές που σημαίνουν «παλάτι».

Από την πτώση της αυτοκρατορίας και καθ’όλη την διάρκεια του Μεσαίωνα ο λόφος θα παρακμάσει και γίνει, όπως μεγάλο μέρος της αρχαίας πόλης, λιβάδι για βοσκή βοοειδών.

Το 1542 ο καρδινάλιος Αλέξανδρος Φαρνέζε (Alessandro Farnese), εγγονός του Πάπα Παύλου Γ ‘, θα αγοράσει τα ερείπια του παλατιού του Τιβερίου, θα τα επιχωματώσει και θα αναθέσει στον αρχιτέκτονα Vignola την σχεδίαση ενός κήπου. Δημιουργήθηκαν έτσι οι «κήποι των Φαρνεζε στον Παλατινό λόφο», γνωστοί σαν Horti Palatini Farnesiorum.

Ο διάσημος αρχιτέκτονας σχεδίασε επίσης και την πύλη της κύριας εισόδου που σήμερα συμπίπτει με μια από τις εισόδους του Παλατινού Λόφου. Οργάνωσε τον χώρο πάνω σε τρεις ταράτσες, έτσι ώστε αυτές να γίνουν τρεις άνετες αλέες, στις οποίες θα μπορούσε κανείς να κάνει τον περίπατό του και τις σύνδεσε μεταξύ τους μέσω ενός πολύπλοκου μηχανισμού ανοδικών μονοπατιών και ταρατσών.
Τα δρομάκια αυτά κατέληγαν στην κορυφή του λόφου, στον χώρο που τοποθετήθηκαν τα δίδυμα πέτρινα κλουβιά πτηνών, δύο πανομοιότυπα κτήρια, που ήταν ενωμένα στο κέντρο με μπαλκόνι. Μια κεντρική αλέα χώριζε την μεγάλη πράσινη έκταση σε τετράγωνες ζώνες: Kάθε ζώνη ήταν διαφορετική από την άλλη σε σχήμα, διαστάσεις και στην μορφή των τοιχίων που τις πλαισίωναν. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός από τους παλαιότερους βοτανικούς κήπους της Ευρώπης, ο οποίος εμπλουτίστηκε από τους κηπουρούς με την εισαγωγή θάμνων και φυτών που ακόμα δεν ήταν γνωστά, ούτε στην Ιταλία ούτε στην Ευρώπη.

Η θέα από τους κήπους

Η παρακμή των κήπων Φαρνέζε άρχισε με την έλευση της οικογένειας των Βουρβόνων, οι τελευταίοι ιδιοκτήτες, οι οποίοι αποφάσισαν να μεταφέρουν στη Νάπολη τα περισσότερα μαρμάρινα αγάλματα και γλυπτά που κοσμούσαν τον κήπο, επιβεβαιώνοντας έτσι το ενδιαφέρον τους για την τέχνη των κλασικών χρόνων και καταστρέφοντας από την άλλη πλευρά, όλες τις αναγεννησιακές κατασκευές.
Κατά τον 18° αιώνα άρχισαν οι αρχαιολογικές ανασκαφές στον Παλατινό Λόφο, με αποτέλεσμα χρόνο με τον χρόνο οι κήποι να συρρικνωθούν ακόμα πιο πολύ.

Σήμερα οι κήποι των Φαρνέζε, περιτριγυρισμένοι από τα ρωμαϊκά μνημεία του παρελθόντος, αποτελούν μια νησίδα γαλήνης και πράσινου στην καρδιά της πόλης και προσφέρουν μια συναρπαστική πανοραμική θέα προς την Ρωμαϊκή Αγορά, το Καπιτώλιο και το Κολοσσαίο.

Η είσοδος δεν είναι ελεύθερη, καθώς οι κήποι βρίσκονται στο εσωτερικό του αρχαιολογικού χώρου του Παλατινού Λόφου. Το διαρκείας 24 ωρών  εισιτήριο καλύπτει την είσοδο στον Παλατινό Λόφο, τους κήπους, την Ρωμαϊκή Αγορά και το Κολοσσαίο. Κόστος, 10€ περίπου.

 ΧΑΡΤΗΣ