Περίπατος ανάμεσα σε ρωμαϊκούς τάφους και υδραγωγεία

H συνολική διαδρομή στο χάρτη της Ρώμης. Διασχίζει 4 πάρκα της Ρώμης, ανάμεσα από ρωμαϊκούς τάφους και αρχαία υδραγωγεία.

Η ιδανική εποχή για να την κάνει κανείς είναι η άνοιξη, ειδικά από Κυριακή πρωί.
Θα ξεκινήσουμε από τον ομφαλό της Ρώμης, το Κολοσσαίο και θα κατευθυνθούμε προς τα προάστια της πόλης, όπου και θα τερματίσουμε.
Αφετηρία και τερματισμός βρίσκονται σε στάσεις μετρό.

Ξεκινάμε από το Κολοσσαίο (metro B) με κατεύθυνση το Circo Massimo, τον Μέγα Ιππόδρομο. Εκεί ήταν η αφετηρία (ή το τέλος, για όποιον έφτανε στη Ρώμη) της Αππίας Οδού που οδηγούσε στο Μπρίντιζι, με σκοπό να συνδέσει τη Ρώμη με την Ελλάδα. Κάποτε στο σημείο αυτό υπήρχε μια αψίδα.

Περνώντας έξω από τον Μέγα Ιππόδρομο.

Θα ακολουθήσουμε τη αρχαία οδό (σήμερα σύγχρονη λεωφόρο). Ειδικά από πρωί συναντάμε πολλά άτομα να κάνουν τζόκινγκ.

Από το Κολοσσαίο προς τα Λουτρά του Καρακάλλα

Στο δρόμο μας θα συναντήσουμε τον ναό των Νερέου και Αχιλλέα που υπάρχει από τον 9° αιώνα. Είναι ένας όμορφος ναός, περιζήτητος για γάμους, λόγω της γειτνίασής του με τα Λουτρά του Καρακάλλα.

Πίσω από το ναό θα διακρίνουμε τα απομεινάρια των Λουτρών του Καρακάλλα. Για μεγάλο διάστημα τα μεγαλύτερα της Ρώμης, είχαν τοποθετηθεί πάνω στην Αππία Οδό για να επιδείξουν το μεγαλείο της Ρώμης σε όποιο ταξιδιώτη έφτανε από το Νότο. Κατά την ρωμαϊκή εποχή ήταν πλουσιότατα διακοσμημένα και δεν είχαν σχέση με τα χαλάσματα που βλέπουμε σήμερα.

Λουτρά του Καρακάλλα

Θα συνεχίσουμε το δρόμο μας πάνω στα ίχνη της παλιάς Αππίας οδού. Ο δρόμος έχει αρχίσει να στενεύει και κατευθύνεται προς τα τείχη. Από τον Μεσαίωνα και μέχρι τον 19° αιώνα η περιοχή, αν και εντός των τειχών, ήταν ακατοίκητη, γεμάτη αμπέλια, μοναστήρια, επαύλεις και αγροκτήματα. Συναντάμε τα πρώτα σημεία όπου οι ανασκαφές ανέδειξαν μαζική παρουσία αρχαίων τάφων και νεκροταφείων.

Προς τα τείχη

Θα φτάσουμε και θα διασχίσουμε τη πύλη του Αγίου Σεβαστιανού. Στο εσωτερικό των πύργων της βρίσκεται το μικρό μουσείο των Τειχών. Ήταν η νότια πύλη της Ρώμης, από τη οποία περνούσε η Αππία, και σήμερα είναι η μεγαλύτερη και η καλύτερα διατηρημένη. Υπάρχει από το 275 μ.Χ. Μπορούμε να διακρίνουμε πολλά σημάδια και υπογραφές από το πέρασμα των προσκυνητών. Από εδώ πέρασε το 1571 και η θριαμβευτική πομπή του ναύαρχου Κολόνα που επέστρεφε από τη νίκη στη ναυμαχία της Ναυπάκτου, φέρνοντας στη Ρώμη χιλιάδες Τούρκους σκλάβους.

Πύλη του Αγίου Σεβαστιανού (δεξιά, απομεινάρια ρωμαϊκού τάφου)

Βρισκόμαστε πάντα πάνω στη παλιά Αππία. Λίγο πιο μπροστά υπάρχει η έδρα του ομώνυμου πάρκου. Θα συναντήσουμε την εκκλησία του Quo Vadis όπου, σύμφωνα με την παράδοση ο Πέτρος συνάντησε τον Ιησού και θα δούμε την ανάγλυφη μαρμάρινη πλάκα στο κέντρο του ναού,  όπου βρίσκονται δύο αποτυπώματα ποδιών και που σύμφωνα πάντα με την παράδοση, ανήκαν στον Ιησού.

Εδώ ο δρόμος διακλαδίζεται. Παντού γύρω μας θα δούμε πινακίδες για αρχαίους τάφους και κατακόμβες. Οι Ρωμαίοι προτιμούσαν (όσοι είχαν τη δυνατότητα) να κατασκευάζουν τους τάφους τους πάνω στις μεγάλες οδούς γιατί για αυτούς ο παράδεισος αντιστοιχούσε με τη διατήρηση της μνήμης του ονόματός τους. Και οι διαβάτες, βλέποντας τους τάφους και προφέροντας το όνομα του νεκρού διαβάζοντας την επιγραφή, συνέβαλαν σε αυτή τη διατήρηση. Οι κατακόμβες δεν έκαναν τίποτε άλλο παρά να συνεχίσουν αυτή τη παράδοση. Για αυτό το λόγο βρίσκονται όλες πάνω στους αρχαίους δρόμους.

Κοντά στο τουριστικό γραφείο του πάρκου της Αππίας. Υπάρχει η δυνατότητα ενοικίασης ποδηλάτων, με κατεύθυνση το τμήμα της Αππίας που είναι αποκλειστικά πεζόδρομος.

Διακλάδωση και είσοδος προς τις κατακόμβες του Αγίου Καλίστου. Στη περιοχή υπάρχουν τρεις σημαντικές κατακόμβες και πολλά ταφικά μνημεία.

Θα πάρουμε το δρόμο προς τα αριστερά, με κατεύθυνση το πάρκο της Καφαρέλα (παίρνει το όνομα από την οικογένεια που το κατείχε). Πρόκειται για μια πράσινη έκταση ανάμεσα σε αρχαιολογικές περιοχές, ιδιαίτερα δημοφιλή για όσους αφιερώνουν χρόνο για ποδηλασία και τρέξιμο.

Όλη η περιοχή του σημερινού πάρκου της Caffarella ανήκε κάποτε στον Ηρώδη τον Αττικό.

Το πάρκο κρύβει και κάποια μαργαριτάρια. Για παράδειγμα, τον ναό του Αγίου Ουρβανού, ο οποίος είναι ένας πρώην ρωμαϊκός ναός αφιερωμένος στην θεά Κέρες (αντιστοιχεί στην Δήμητρα) και στην Φαουστίνη, θεοποιημένη σύζυγο του Αντωνίνου του Ευσεβή. Σώθηκε γιατί μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό. Ο ναός είναι πάντα κλειστός και ανοίγει μια-δυό φορές το χρόνο. Σταθήκαμε τυχεροί!

Επίσης, θα συναντήσουμε ένα ρωμαϊκό νυμφαίο, αρχικά πηγή που ο Ηρώδης ο Αττικός μετέτρεψε σε νυμφαίο δίπλα στην έπαυλή του και λίγο παρακάτω ένα κολουμβάριο του 2ου αιώνα.

Θα βγούμε από το πάρκο και θα κατευθυνθούμε προς την via Appia Nuova, τη μοντέρνα Αππία, παράλληλη τη αρχαίας. Θα διασχίσουμε τη κυκλοφοριακή κόλαση που επικρατεί και θα κατευθυνθούμε προς το διπλανό πάρκο της Λατίνης Οδού.

Η via Latina οδηγούσε στη Καπύη, κοντά στη Νάπολη και για ένα αρχικό διάστημα ήταν παράλληλη της Αππίας. Εδώ έχει διασωθεί ένα τμήμα της, μαζί με μιά σειρά καλοδιατηρημένων ρωμαϊκών τάφων. Είναι μια νησίδα ειρήνης στη μοντέρνα συνοικία.

Πάρκο Τάφων Λατίνης Οδού

Ύστερα από μια σύντομη στάση θα φύγουμε από το πάρκο και θα κατευθυνθούμε στο επόμενο κοντινό πάρκο Torre Fiscale. Έχουμε απομακρυνθεί πλέον από τις μεγάλους αρχαίους δρόμους και δεν θα συναντήσουμε άλλους τάφους. Εισερχόμαστε σε ένα νέο σημαντικό τμήμα της ζωής της αρχαίας Ρώμης, την υδροδότηση.

Είναι ένα μικρό και περιποιημένο πάρκο, γεμάτο ζωή και οικογένειες, ειδικά τη Κυριακή. Στο κέντρο βρίσκεται ένα χαριτωμένο εστιατόριο/καφετερία. Πρωταγωνιστικό στοιχείο είναι το παλιό υδραγωγείο που το διατρέχει.

Αριστερά ερείπια ρωμαϊκού υδραγωγείου, δεξιά το υδραγωγείο Aqua Felix του 16ου αι. Είχε μήκος 30 χλμ και ήταν το πρώτο υδραγωγείο που κατασκευάστηκε μετά την αρχαιότητα. Άρχιζε για τη Ρώμη η εποχή των κρηνών που θαυμάζουμε σήμερα.

Εστιατόριο δίπλα στο υδραγωγείο

Θα διασχίσουμε ένα δρόμο για να βρεθούμε στο διπλανό πάρκο, το εντυπωσιακό Πάρκο των Υδραγωγείων. Οι δρόμοι που χωρίζουν αυτά τα πάρκα είναι σύγχρονοι, πρέπει να φανταστούμε την περιοχή όπως ήταν κάποτε, ενιαία, ένα τεράστιο ίσιωμα που το διέτρεχαν υδραγωγεία. Το Πάρκο των Υδραγωγείων είναι τεράστιο, έχει έκταση 20 εκτάρια και σίγουρα γυρίζεται πιο εύκολα με ποδήλατο παρά με τα πόδια.

Πάρκο υδραγωγείων

Από εδώ κατά τη ρωμαϊκή εποχή περνούσαν εφτά από τα συνολικά έντεκα υδραγωγεία της Ρώμης. Άλλα ήταν υπόγεια, άλλα επίγεια, άλλα εναέρια, πάνω στις γνωστές καμάρες. Το πιο μακρινό ξεκινούσε 90 χλμ μακρυά από τη πόλη και η μεταφορά γίνονταν χρησιμοποιώντας μόνο τη κλίση του εδάφους.
Κάποιοι αριθμοί: Κατά τον 3° αι. μ.Χ. έφταναν καθημερινά στη Ρώμη 1 εκατομμύριο κ.μ. νερού για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες ενός εκατομμυρίου κατοίκων και για να υδροδοτήσουν 11 μεγάλες θέρμες, 865 δημόσια λουτρά, 15 νυμφαία, 1352 λεκάνες και κρήνες. Σήμερα ο όγκος του νερού έχει μεν διπλασιαστεί αλλά ο πληθυσμός έχει τετραπλασιαστεί…
Τα υδραγωγεία θα επιζήσουν μέχρι το 572μ.Χ. όταν θα καταστραφούν από τους Γότθους που πολιορκούσαν τη Ρώμη. Αυτή η ημερομηνία σηματοδοτεί και το τέλος της πόλης.

Ρωμαϊκό υδραγωγείο Aqua Claudia

Ρωμαϊκό υδραγωγείο Aqua Claudia

Το εσωτερικό του επίγειου τμήματος του Aqua Marcia, άδειο πλέον από νερό.

Κάπου εδώ τελειώνει ο περίπατός μας. Περίπου σε ένα χιλιόμετρο απόσταση βρίσκεται η στάση Subaugusta του metro A που θα μας μεταφέρει προς το κέντρο της πόλης.

* * *